Dziś na sukces sportowy składają się nie tylko doskonałe umiejętności fizyczne sportowca, ale i przygotowanie psychiczne uzyskiwane poprzez zwiększanie pewności siebie, motywowanie, czy też umiejętne radzenie sobie z lękiem i stresem przed zawodami. Pewność siebie jest uważana za główny czynnik powiązany z poziomem wykonania w sporcie i jakością sportowych doświadczeń.

Kiedy zawodnicy rozgrywają mecz na wysokim poziomie, różnica pomiędzy drużynami leży w ich przygotowaniu psychicznym. Podczas gdy mecz jest w toku – presja narasta. Wówczas to gra wymaga od zawodników uruchomienia „rezerw” w głowie, na które składają się odporność psychiczna, koncentracja, umiejętności opanowania emocji i kontrolowania umysłu. Klucza do pełnej realizacji sportowego potencjału oraz osiągania mistrzostwa można więc dopatrywać się w takich czynnikach, jak pewność siebie i odporność psychiczna, dzięki którym zawodnik potrafi osiągnąć najlepszy wynik.

Czym jest pewność siebie i co ma na nią wpływ?

Sportowa pewność siebie to przekonanie zawodnika o możliwości realizacji swoich celów i odniesienia sukcesu. Pewność siebie kształtuje się od najmłodszych lat, w dużej mierze za sprawą środowiska, w którym przebywamy i osób, którymi się otaczamy. Na naszą sportową pewność siebie wpływają takie czynniki jak:

·  przeszłe osiągnięcia i sukcesy,
·  poprzednie starty w zawodach,
·  klimat społeczny (rodzaj otrzymanego wsparcia),
·  momenty nabywania nowych umiejętności czy kluczowych kompetencji,
·  poczucie przygotowania do rywalizacji pod kątem fizycznym i psychicznym,
·  satysfakcja ze swojego wyglądu,
·  wiara i zaufanie do trenera,
·  poczucie bezpieczeństwa w miejscu, w którym trenujemy i startujemy,
·  poczucie optymalnego działania w danej chwili.

Ponieważ wszystkie te czynniki mają charakter zmienny, nasza pewność siebie również może im ulegać – rosnąc lub malejąc. Modyfikacje w tym zakresie mogą wywołać zmiany w wykonaniu i poziomie radości czerpanej z uprawianego sportu.

Wysoki poziom pewności siebie to wiara w możliwość poradzenia sobie w obliczu porażki czy przeszkód. Pewność siebie pozytywnie wpływa na koncentrację uwagi, kontrolę pobudzenia, pozytywne emocje i powodzenie strategii startowych, a ponadto pomaga zawodnikowi radzić sobie w trudnych sytuacjach, które w sporcie mogą pojawić się niespodziewanie.

Co składa się na sportową pewność siebie?

Sportowa pewność siebie nie jest jednoznaczna. Składa się na nią wiele elementów, takich jak:

·  pewność siebie jako cecha – stała i stabilna; budowana przez samoocenę (postawa względem samego siebie), poczucie własnej wartości („Ja” jako człowiek), poczucie własnej skuteczności („jaki mam wpływ na wydarzenia w moim życiu?”),
·  pewność siebie jako stan – zmienna i zależna od sytuacji,
·  pewność siebie jako orientacja na rywalizację – zależna od wielu czynników; jest wypadkową tego, jak dobrze czujemy się ze swoimi umiejętnościami, ale też tego, jaki stosunek mamy do konkretnego rywala.

Porady dla trenera: o czym należy pamiętać, budując pewność siebie u zawodnika?

1. W rozmowie z zawodnikiem staraj się czerpać z przeszłych doświadczeń. To one stanowią najlepszy dowód na posiadane umiejętności. Pamiętaj, że najsilniejszym źródłem budującym pewność siebie jest świadomość dotychczasowych sukcesów. Podkreślaj momenty i chwile, w których zawodnik wykazał się ważnymi umiejętnościami (np. udane starty w zawodach, treningi, nowe rekordy). Poproś zawodnika, aby wypisał swoje największe sukcesy i określił, jakie cechy i umiejętności były odpowiedzialne za ich osiągnięcie.

2. W przygotowaniach psychicznych i fizycznych staraj się na bieżąco dokonywać ewaluacji mocnych stron i rezerw. Świadomość bycia przygotowanym do startu jest kluczowa, dlatego warto o tym rozmawiać. Pamiętaj, że przed startem zawodnik jest tym bardziej pewny siebie, im większą ma świadomość wyćwiczonych poszczególnych elementów na treningu. Spraw więc, by był on w pełni świadomy tego, nad czym pracowaliście na ostatnich treningach i jak to powinno przełożyć się na jego start w zawodach.

3. Stosuj doświadczenia zastępcze. Warto wspólnie przeanalizować historie znanych sportowców trenujących tę samą dyscyplinę. Razem z zawodnikiem wykorzystujcie źródła inspiracji – innych zawodników czy idoli na podobnym poziomie – Co robią i jak to robią? Jakie elementy ich przygotowania, rozgrzewki są użyteczne? Jak radzili sobie z trudnościami? Jak osiągnęli cele pomimo przeciwności losu?

4. Zadbaj o to, aby zawodnik miał jasno określone cele – wynikowe (skupione na wymiernym rezultacie), wykonaniowe (skupione na poprawnym wykonaniu), procesowe (skupione na poszczególnych elementach wykonania). Możecie zrobić to wspólnie, stosując niezawodną metodę SMART lub opracowując profil umiejętności zawodnika.

5. Nie porównuj zawodnika do innych i nie rób wyrzutów. Staraj się unikać takich sformułowań jak:
 
„Jaś zagrał lepiej od Ciebie!”
 
„Ostatnio poszło Ci dużo lepiej…”
 
„Przecież wcześniej Cię to nie martwiło…”
 
„A już to umiałeś!”
 
„Ile razy mam Ci to powtarzać!”

Z kolei przy chwaleniu swojego podopiecznego doceń go za włożony wysiłek i trud w trening czy start w zawodach, a nie za wynik!

Jak popsuć poziom pewności siebie u zawodnika?

Wśród aspektów, które negatywnie wpływają na poziom pewności siebie u zawodnika, warto wymienić:

·  nadmierne porównywanie z innymi,
·  brak informacji zwrotnej,
·  zbyt wysokie oczekiwania względem zawodnika,
·  nastawienie na rezultat,
·  nieznajomość potrzeb zawodnika,
·  brak konkretnego celu w działaniach.

Jeżeli jesteś trenerem, który chce poszerzyć swoją wiedzę z zakresu motywowania i zwiększania pewności siebie u zawodników, skontaktuj się ze mną! Chętnie przejdę z Tobą przez podstawową psychoedukację oraz pokażę skuteczny warsztat pracy, który będziesz mógł wykorzystać na treningach lub tuż przed zawodami (np. na odprawie przedmeczowej, gdzie Twoje słowa są często największym motywatorem dla zawodników).