Wśród osób zaangażowanych w sport wyczynowy najczęściej można spotkać się z takimi zaburzeniami odżywiania jak: anoreksja, bulimia i inne zaburzenia jedzenia (w tym: triada atletyczna czy anoreksja atletyczna).

Anoreksja (jadłowstręt psychiczny) – występuje nieco częściej wśród sportowców niż w grupach kontrolnych – czyli wśród osób nieuprawiających sportu lub regularnych ćwiczeń fizycznych. Tę różnicę szczególnie obserwuje się wśród kobiet. Jadłowstręt psychiczny przejawia się intensywnym lękiem dotyczącym przybrania na wadze, zaburzeniem postrzegania kształtu i wyglądu własnego ciała oraz wpływam wyglądu własnego ciała na samoocenę (która z reguły jest zaniżona). U płci żeńskiej obserwuj się również charakterystyczny brak miesiączkowania.

Bulimia (żarłoczność psychiczna) – podobnie jak w przypadku anoreksji, występuje częściej wśród osób uprawiających sport niż w grupach osób nieuprawiających sportu. Ta różnica z kolei występuje pośród sportowców obu płci – ok. 6 % kobiet sportowców i ok. 3 % mężczyzn sportowców cierpi na bulimię. Bulimia charakteryzuje się epizodami objadania się, po których zwykle pojawiają się zachowania kompensacyjne – usiłowanie wzburzania wymiotów, głodzenie się lub angażowanie się w bardzo intensywne ćwiczenia.

Triada atletyczna – to zaburzenie charakterystyczne dla dziewczyn i kobiet uprawiających sport wyczynowo i niewyczynowo. Charakterystycznymi objawami triady atletycznej jest zaburzone i restrykcyjne odżywianie się, osteoporoza i brak miesiączkowania. Problem ten na szczęście nie jest bagatelizowany w środowisku sportowym i z powodu istotności tego zaburzenia, grupa do spraw Kobiet w Komisji Medycznej Międzynarodowego Komitetu Olimpijskiego zaleca regularne badanie się kobiet uprawiających sport pod kątem występowania osteoporozy lub osteopenii. Bardzo często pierwsze objawy triady atletycznej są rozpoznawane przez endokrynologów lub ginekologów dziecięcych w związku z konsultacją zaburzeń miesiączkowania. Badania prowadzone wśród elity sportowej wykazały, że w różnych dyscyplinach sportowych przeciętnie 60% kobiet można było zakwalifikować do grupy ryzyka triady atletycznej.

Anoreksja atletyczna – przejawia się zmniejszonym dostarczaniem energii i obniżoną masą ciała przy wysokim wykonaniu sportowym. Osiągniecie lepszych wyników sportowych jest często głównym motywem do obniżenia masy ciała – w przeciwieństwie do jadłowstrętu psychicznego, dla którego typowe jest zrzucenie wagi z racji obaw dotyczących własnego wyglądu. Skutki anoreksji atletycznej bardzo silnie dają się we znaki w układzie pokarmowym. Anoreksja (w tym anoreksja atletyczna) jest zaburzeniam mającym potencjalnie najbardziej znaczące konsekwencje dla zdrowia fizycznego i wykonania w sporcie. Niedowaga może przyczyniać się na przykład do większej podatności na infekcje i kontuzje.

Czynniki ryzyka występowania zaburzeń jedzenia w sporcie:

• specyficzne dla danej dyscypliny (lub wyznaczane prze trenera) optimum wagi ciała
• kryteria oceniania w danej dyscyplinie, które biorą pod uwagę wygląd
• stereotypy powszechnie przyjmowane przez zawodników dotyczące idealnego wyglądu sportowca w danej dyscyplinie
• powiązanie wykonania w sporcie z wagą ciała
• nacisk ze strony rówieśników na osiągnięcie określonej wagi
• uprawianie szczególnych rodzajów sportów:
  • dyscypliny estetyczne np. taniec, łyżwiarstwo figurowe, gimnastyka artystyczna i sportowa
  • dyscypliny, w których ważna jest mała masa ciała np. nurkowanie, skoki narciarskie
  • dyscypliny, w których ważna jest duża masa ciała np. zapasy, podnoszenie ciężarów
  • dyscypliny, w których ważny jest rozwój różnych grup mięśniowych np. kulturystyka

Zawodniku, pamiętaj, że:

• Zaburzenia jedzenia są czynnikiem ryzyka występowania innych problemów psychologicznych takich jak: zaburzenia nastroju np. depresji.
• Wśród osób zaangażowanych w sport wyczynowy, zwiększone ryzyko występowania zaburzeń jedzenia występuje zarówno wśród kobiet jak i mężczyzn, choć to ryzyko u kobiet jest nieco większe
• Nie lekceważ pierwszych objawów zaburzeń odżywiania. Im szybciej rozpoczniesz leczenie u specjalistów, tym lepiej!
• Jeżeli czujesz, że sposób Twojego odżywiania nie jest satysfakcjonujący i chcesz zmienić coś w swojej diecie – skonsultuj się z dietetykiem sportowym. Zawsze warto zaczerpnąć cennych wskazówek od specjalistów, niż iść metodą prób i błędów – szczególnie jeśli chodzi o odżywianie 🙂

Cenna wskazówka!

Patrząc z psychologicznego punktu widzenia, warto wzbogacić swoją przedtreningową dietę o węglowodany – to zmniejsza wpływ wysiłku fizycznego na poziom wydzielania kortyzolu, ACTH (hormonu adrenokortykotropowego) czy cytokin (mediatorów procesów zapalnych).

PS: Teraz już wiesz, dlaczego ulubionym posiłkiem Lewego przed meczem jest makaron z pesto i orzeszkami pini 🙂